فلسفه بلند خواندن نماز مغرب، عشاء، صبح و جمعه

روایت اول:

حَدَّثَنَا حَمْزَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْعَلَوِیُّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِأَیِّ عِلَّةٍ یُجْهَرُ فِی صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ صَلَاةِ الْمَغْرِبِ وَ صَلَاةِ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ وَ سَائِرُ الصَّلَوَاتِ مِثْلِ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ لَا یُجْهَرُ فِیهَا ....

قَالَ لِأَنَّ النَّبِیَّ ص لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ إِلَى السَّمَاءِ کَانَ أَوَّلُ صَلَاةٍ فَرَضَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ صَلَاةَ الظُّهْرِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فَأَضَافَ اللَّهُ تَعَالَى إِلَیْهِ الْمَلَائِکَةَ تُصَلِّی خَلْفَهُ وَ أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیَّهُ أَنْ یَجْهَرَ بِالْقِرَاءَةِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ فَضْلَهُ ثُمَّ افْتَرَضَ عَلَیْهِ الْعَصْرَ وَ لَمْ یُضِفْ إِلَیْهِ أَحَداً مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ أَمَرَهُ أَنْ یُخْفِیَ الْقِرَاءَةَ لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ وَرَاءَهُ أَحَدٌ ثُمَّ افْتَرَضَ عَلَیْهِ الْمَغْرِبَ ثُمَّ أَضَافَ إِلَیْهِ الْمَلَائِکَةَ فَأَمَرَهُ بِالْإِجْهَارِ وَ کَذَلِکَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ فَلَمَّا کَانَ قُرْبُ الْفَجْرِ افْتَرَضَ اللَّهُ تَعَالَى عَلَیْهِ الْفَجْرَ فَأَمَرَهُ بِالْإِجْهَارِ وَ لِیُبَیِّنَ لِلنَّاسِ فَضْلَهُ کَمَا بَیَّنَ لِلْمَلَائِکَةِ فَلِهَذِهِ الْعِلَّةِ یُجْهَرُ فِیهَا ....

حمزة بن محمّد علوى رحمة اللَّه از على بن ابراهیم بن هاشم، از پدرش، از على بن معبد، از حسن بن خالد، از محمّد بن حمزة نقل کرده که وى گفت:

محضر امام صادق علیه السّلام عرض نمودم:

براى چه در نماز فجر و مغرب و عشاء قرائت بلند خوانده مى‏شود و سایر نمازها مثل ظهر و عصر ایّام را بلند نمى‏خوانند؟
حضرت فرمودند: به خاطر آنکه وقتى نبى اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلم را به آسمان بردند اوّلین نمازى که حق تعالى بر آن سرور واجب نمود نماز ظهر روز جمعه بود پس از آن حق تبارک و تعالى فرشتگان را به آن جناب افزود و آنها پشت سر حضرتش به نماز ایستادند، بارى حق عزّ و جل به نبى گرامیش امر فرمود که قرائت نماز را بلند بخواند تا بر فرشتگان فضل و برتریش نسبت به آنها معلوم و آشکار گردد.

و پس از نماز ظهر، نماز عصر را بر پیامبر فرض و واجب گردانید، در هنگام خواندن آن احدى از فرشتگان را خداوند عزّ اسمه به پیامبرش نیفزود و به او امر نمود که قرائت را مخفى‏ و آهسته بخواند زیرا پشت سر آن جناب کسى نبود.

و پس از آن نماز مغرب را بر او واجب کرد و سپس فرشتگان را به آن حضرت افزود پس امر کرد که قرائت این نماز را نیز بلند بخواند.

و همچنین در نماز عشاء، و وقتى نزدیک طلوع فجر رسید نماز صبح را حق تبارک و تعالى بر حضرتش فرض نمود و امر کرد که آن را نیز بلند بخواند تا فضل او بر دیگران معلوم گردد همان طورى که بر فرشتگان معلوم گردید و به همین خاطر نماز صبح را باید بلند خواند.

روایت دوم:

أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ بَشَّارٍ عَنْ مُوسَى عَنْ أَخِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ع‏لیه السلام أَتنَّهُ أَجَابَ فِی مَسَائِلِ یَحْیَى بْنِ أَکْثَمَ الْقَاضِی أَمَّا صَلَاةُ الْفَجْرِ وَ مَا یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ وَ هِیَ مِنْ صَلَاةِ النَّهَارِ وَ إِنَّمَا یُجْهَرُ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ قَالَ جُهِرَ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ لِأَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله و سلم کَانَ یُغَلِّسُ فِیهَا لِقُرْبِهَا بِاللَّیْلِ.

پدرم رحمة اللَّه علیه از عبد اللَّه بن جعفر حمیرى از على بن بشار، از موسى، از برادرش، از حضرت على بن محمّد علیهما السّلام حضرت در ضمن جوابهاى سؤالات یحیى بن اکثم قاضى فرمودند:

امّا نماز صبح با این که از نمازهاى روزانه محسوب مى‏شود با این حال قرائت در آن را بلند مى‏خوانند جهتش آن است که نبى اکرم صلّى اللَّه علیه و آله قرائت در آن را بلند مى‏خواندند زیرا این نماز به شب نزدیک است.
علل الشرائع، ج2، ص322 ـ 323